Oszustwa na loot boxy (Loot Box Scams) – ukryte techniki manipulacji w grach komputerowych

Oszustwa na loot boxy (Loot Box Scams) – ukryte techniki manipulacji w grach komputerowych

2025-01-17

 

W ostatnich latach loot boxy stały się nieodłącznym elementem współczesnych gier. Te wirtualne skrzynki z losową zawartością, pozornie oferujące ekscytującą możliwość zdobycia rzadkich przedmiotów, nagród, czy tzw. skórek w rzeczywistości są starannie zaprojektowanymi systemami wykorzystującymi ludzką psychikę do maksymalizacji zysków. Zrozumienie stosowanych technik manipulacji jest kluczowe dla ochrony graczy, szczególnie tych najmłodszych, przed nadmiernymi wydatkami i rozwojem problematycznych zachowań.

 

Czym są loot boxy?

 

Loot boxes (z ang. skrzynki z łupami) to wirtualne przedmioty w grach komputerowych, które zawierają losowe nagrody. Gracze mogą je zdobywać w trakcie gry lub kupować za prawdziwe pieniądze bądź wirtualną walutę. Zawartość takiej skrzynki jest losowa i może obejmować różne nagrody, takie jak przedmioty „uszlachetniające” (np. ubrania postaci, czy tzw. skórki), akcesoria, a czasem także elementy, które wpływają na rozgrywkę (ulepszenia, np. udoskonalenia broni, nowe umiejętności itp.).

 

Ehhh, prawie trafione, spróbuj jeszcze raz

 

Wydawcy gier wykorzystują złożone mechanizmy psychologiczne, aby zachęcić graczy do kolejnych zakupów. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych technik jest tzw. efekt „near miss” (prawie trafienia). Podczas otwierania loot boxa system celowo wyświetla animację sugerującą, że gracz był bardzo blisko wylosowania cennego przedmiotu. Na przykład, w popularnej grze Counter-Strike: Global Offensive, podczas otwierania skrzynki z bronią, animacja często zatrzymuje się tuż obok rzadkiego noża wartego setki dolarów. To buduje u gracza fałszywe przekonanie, że był niezwykle blisko wielkiej wygranej i zachęca do kolejnej próby. W rzeczywistości jednak ta animacja jest tylko efektem wizualnym, niemającym związku z faktycznym systemem losowania.

 

Kryształy, żetony i inne zamienniki pieniądza

 

Kolejnym, niezwykle skutecznym mechanizmem jest wykorzystanie „walut” wirtualnych. Zamiast bezpośrednich płatności w dolarach czy euro, gracze najpierw muszą wymienić prawdziwe pieniądze na „kryształy”, „gemsy” czy inne wirtualne żetony. To celowe działanie ma za zadanie zatrzeć rzeczywistą wartość wydawanych środków. Kiedy gracz widzi, że loot box kosztuje 500 kryształów, trudniej jest mu powiązać to z rzeczywistą kwotą 5 dolarów. Co więcej, wydawcy często stosują niewygodne przeliczniki – na przykład paczka 1000 kryształów kosztuje 10 dolarów, ale pojedynczy loot box wymaga 120 kryształów. Takie „nierówne” kwoty sprawiają, że zawsze zostaje niewykorzystana resztka waluty, zachęcając do kolejnych zakupów.

 

Strach przed przegapieniem okazji

 

Presja czasowa i FOMO (Fear of Missing Out – strach przed przegapieniem okazji) to kolejne potężne narzędzia w arsenale wydawców. Gry regularnie wprowadzają limitowane czasowo wydarzenia i specjalne oferty. „Tylko przez najbliższe 24 godziny!”, „Unikalna zimowa kolekcja!”, „Ostatnia szansa na zdobycie legendarnego stroju!” – tego typu komunikaty bombardują graczy, wykorzystując ich naturalną obawę przed utratą wyjątkowej okazji. Taktyka ta jest szczególnie skuteczna wobec młodszych graczy, którzy są bardziej podatni na presję społeczną i chęć posiadania „wyjątkowych” przedmiotów.

 

Kolory jakości

 

System rzadkości przedmiotów to kolejny przemyślany mechanizm psychologiczny. Wydawcy implementują skomplikowane hierarchie przedmiotów, oznaczając je różnymi kolorami i kategoriami rzadkości. Gracz szybko uczy się, że złoty kolor oznacza coś wyjątkowo cennego, a fioletowy – przedmiot epicki. To nie tylko buduje poczucie wartości, ale również wykorzystuje naturalne skłonności kolekcjonerskie. Przedmioty często tworzą zestawy, a ich skompletowanie oferuje dodatkowe bonusy lub prestiżowe odznaczenia. Gra nieustannie przypomina, ile elementów brakuje do kompletu, subtelnie zachęcając do kolejnych zakupów.

 

Subiektywne zasady premiowania

 

Szczególnie niepokojące są zaawansowane systemy dynamicznego dostosowywania prawdopodobieństwa. Niektórzy wydawcy wykorzystują algorytmy analizujące zachowania zakupowe graczy. System może na przykład zwiększać szanse na lepsze przedmioty dla nowych graczy lub tych, którzy niedawno wrócili do gry po dłuższej przerwie. Z kolei osoby regularnie kupujące loot boxy mogą doświadczać stopniowego zmniejszania prawdopodobieństwa wylosowania cennych przedmiotów. Te mechanizmy są szczególnie kontrowersyjne, ponieważ rzadko są jasno komunikowane graczom.

 

Influencer może to ja też chcę

 

Marketing społecznościowy odgrywa również kluczową rolę w promowaniu loot boxów. Wydawcy często współpracują z popularnymi streamerami i influencerami, zapewniając im darmową walutę do otwierania setek skrzynek podczas transmisji na żywo. Widzowie oglądają, jak ich ulubiony twórca wylosowuje rzadkie przedmioty, nie zdając sobie sprawy, że może to być rezultat specjalnie zmodyfikowanych współczynników drop rate dla celów promocyjnych. Dodatkowo, niektóre gry implementują mechanizmy publicznego otwierania loot boxów, gdzie inni gracze mogą obserwować szczęśliwe trafienia, co dodatkowo nakręca spiralę zakupów.

 

Oszustwa na loot boxy – jak się bronić?

 

Jak bronić się przed tymi manipulacjami? Przede wszystkim kluczowa jest świadomość stosowanych technik. Rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na ustawienia kontroli rodzicielskiej i regularnie rozmawiać z dziećmi o mechanizmach stosowanych w grach. Pomocne może być również prowadzenie dokładnego rejestru wydatków w prawdziwej walucie, nie wirtualnej, aby mieć pełną świadomość rzeczywistych kosztów.

Systemy loot boxów nie są przypadkowym dodatkiem do gier, ale precyzyjnie zaprojektowanymi mechanizmami wykorzystującymi psychologiczne słabości graczy w sposób, który może prowadzić do nadmiernych wydatków i problematycznych zachowań. Tylko świadome podejście i zrozumienie stosowanych technik manipulacji pozwala na bezpieczne korzystanie z gier zawierających te mechanizmy.

 

Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający Kancelarią Prawną Skarbiec

Pomoc prawna

 

Padłeś ofiarą oszustwa? skontaktuj się z nami Kancelaria Prawna Skarbiec